Onderschat niet welke impact
een ogenschijnlijk eenvoudige
vraag kan hebben.

Er is een ironische dynamiek in ons menselijk contact. Wanneer iemand ergens mee zit of worstelt, geven we heel reflexmatig graag advies. Daartegenover staat dat we ons zelden werkelijk gehoord en gezien voelen wanneer we advies krijgen.

Een advies is als een boodschap zonder verhaal. Geen context, alleen de one-liner. Zonder context, zonder verhaal, komt die boodschap niet over. Want wanneer een context ontbreekt, schetst de ontvanger deze zelf. En dat gebeurt op basis van de eigen perceptie. Dezelfde perceptie die geen oplossing ziet.
Bovendien, zo zonder afstemmen op de ander, heb je geen idee waar je werkelijk naar kijkt. Wat de werkelijke hindernis is. Hoe kan je daar dan een pasklare oplossing voor hebben?

Verhalen echter kunnen verschuivingen bewerkstelligen. Dat wat muurvast zit, losser maken.
Hoe doen ze dat?
De meest helende verhalen, is mij opgevallen, hebben een fundering van verwondering.
Verwondering is zacht, het schopt nergens tegenaan, dwingt niet in een bepaalde richting. Het is aanwezig en vraagt. Verwondering stelt geen scherpe vragen, maar wel vragen waar je je ongemakkelijk bij kan voelen. Vragen waar je al heel snel geen antwoord meer op hebt. 
Verwondering is voor mij een gelijkwaardige samensmelting van denken en voelen; allebei doen mee en zo lijkt er een heel nieuwe manier van waarnemen te ontstaan. Een geheel dat meer is dan de som der delen.

In Finding Nemo laat schildpad Crush aan Marlin zien hoe je óók vader kan zijn. Geen preek, geen uitleg. Hij laat alleen maar zien hoe hij het doet. En wat het effect is.
Het laat Marlin verwonderen. We voelen het. Hij begint vanaf hier werkelijk anders te kijken.

Een tijdje terug sprak ik met een ervaringsdeskundige over zijn tijd in detentie, inmiddels vele jaren geleden. Het viel me op dat hij in zijn vertellen vaak zei: ‘Daar had ik nooit over nagedacht.’
Veel van zijn handelen leek geen bewuste keuze, maar een automatisch volgen van een onzichtbaar uitgelegd pad. Een pad waar geen ruimte was voor verwondering, van denken en voelen met elkaar laten samengaan. 

Hij vertelde over een docent beeldende vorming, die hem en enkele medegevangenen les gaf.
Deze docent vroeg op een dag: ‘Wie van jullie houdt er van geld?’
Alle handen gingen omhoog.
De docent glimlachte. ‘Teken dan maar eens een gulden. Zonder voorbeeld.’
Het leek nergens naar, wat er getekend werd.
De docent zei alleen: ‘Ik dacht dat jullie zo van geld hielden…’

Verder niets. Dit was genoeg voor mijn gesprekspartner om te gaan verwonderen. Met een enorme ommekeer als gevolg. Inmiddels werkt hij al jaren zelf als docent beeldende vorming. Met jongeren die in detentie terecht dreigen te komen. Onderschat niet welke impact een ogenschijnlijk eenvoudige vraag kan hebben.

Wanneer je een verhaal vertelt, laat ruimte. Net zoals je een schilderij of tekening kan doodkleuren, zo kan je een verhaal teveel vullen. Laat ruimte voor vragen, ruimte voor je publiek. Ruimte voor iets dat jij nu nog niet weet. Ruimte voor verwondering.
Daarom, in de woorden van Rutger Kopland: ‘Geef mij maar een vraag… en geen antwoord.’